Υπερβολή, συλλογίστηκα αρχικά. Ολιγαρχία ναι, η φεουδαρχία όμως έχει ενταφιαστεί οριστικά στο παρελθόν. Μόλις στη συνέχεια ήρθαν στον νου ξαφνικές, αποσπασματικές ιδέες και ερωτήματα. Τα παραθέτω χωρίς κατάταξη παρακάτω.
● Μήπως τώρα, όπως και τότε, η ιδιοκτησία δεν συγκεντρώνεται στα χέρια λίγων; Με το τέλος της φεουδαρχίας είχαμε την ανάπτυξη και εξάπλωση της ατομικής ιδιοκτησίας. Η σταθερή στέγη πρόσφερε ασφάλεια και μικρόκοσμο ανεξαρτησίας στους πολλούς των αναδυόμενων δημοκρατιών και αγορών. Τώρα, τα σπίτια συγκεντρώνονται και πάλι, με κατασχέσεις και πλειστηριασμούς, σε λίγους. Σε εταιρείες–γίγαντες, κατά τον όρο που προτίμησε ο C. Crouch.
● Πού στηριζόταν η δύναμη των φεουδαρχών; Στα κάστρα και στην υπεροπλία, καθώς και στην εργασία των ποικιλώνυμων υποταγμένων (κολίγων, δουλοπάροικων κ.λπ.). Σήμερα αναπτύσσονται νέα φρούρια, όπως η «Ευρώπη–Φρούριο» και οι περίκλειστες με μπάρες αστικές γειτονιές των πλουσίων, ενώ τα όπλα και γενικά οι εξοπλισμοί ελέγχου δεν παράγονται από εργοστάσια που ανήκουν στο Δημόσιο, αλλά από λίγες γιγαντιαίες επιχειρήσεις. Θυμάται κανείς τις εικόνες της εποχής, με τους πάνοπλους σιδηρόφρακτους ιππότες με τις περικεφαλαίες, τους θώρακες και τις περικνημίδες να στέκονται σε πολεμίστρες ή να διασχίζουν εδάφη με ρακένδυτους χωρικούς στις παρυφές των δρόμων; Διάβαζα και ο ίδιος σε παιδική ηλικία τα Κλασσικά Εικονογραφημένα. Αλήθεια, στα νέα «Κλασσικά» ποιοι θα είναι οι σιδηρόφρακτοι;
● Στον τομέα της Παιδείας βαδίζουμε ολοταχώς, με την υποβάθμιση των δημόσιων Πανεπιστημίων και τη συρρίκνωση του αριθμού των σχολείων, σε μια νέα ολιγαρχία της γνώσης: εκπαίδευση και έρευνα από λιγότερους για λιγότερους. Ο,τι προηγουμένως η δημοκρατία πρόσφερε σε πολλούς, η νέα φεουδαρχία θα το προσφέρει σε ελάχιστους. Στους ικανούς να πληρώνουν υψηλά δίδακτρα και σε όσους μπορούν να αξιοποιούν θεσμούς-φίλτρα όπως η αριστεία. Αλλη μια ομοιότητα κι αυτή: στην αρχαιότητα των γενών, στη φεουδαρχία, σήμερα, οι λίγοι (αυτο)αποκαλούνται άριστοι. Ευεξήγητο.
● Ο τομέας της περίθαλψης, ίσως νωρίτερα και χαρακτηριστικότερα από όλους τους άλλους, αντανακλά την παλινόρθωση της εξουσίας των λίγων. Τα οργανωμένα συστήματα υγείας (π.χ. αυτό της Αγγλίας) κλονίζονται, ενώ παντού τα δημόσια νοσοκομεία πλήττονται ποσοτικά και ποιοτικά από τις πολιτικές λιτότητας. Οικονομικοί και αστυνομικοί όροι εμποδίζουν τους φτωχούς και τους ξένους να πλησιάζουν τις δομές της περίθαλψης. Οσο για τη φαρμακευτική βιομηχανία, αυτή κερδίζει περισσότερα παράγοντας ακριβά φάρμακα για λίγους παρά ανοίγοντας νέες αγορές φτωχών κατανωλωτών στην Αφρική ή στον Αμαζόνιο.
● Ισως κάποιοι σκεφτούν ναι, αλλά τώρα η «Μεγάλη Κοινωνία», κατά το αγγλικό πρότυπο του Κάμερον, μπορεί να προσελκύει το φιλανθρωπικό έργο σπουδαίων ιδιωτών. Αλήθεια, αυτή η παρηγοριά δεν θυμίζει επίσης τα φιλάνθρωπα έργα της φεουδαρχίας και της αποικιοκρατίας;
Φυσικά, την ανάπτυξη μιας ανανεωμένης ολιγαρχίας θα εμπόδιζαν οι θεσμοί της δημοκρατίας: η ουσιαστική πολιτική συμμετοχή, η ισηγορία, οι συλλογικές συμβάσεις, οι εγγυήσεις του κράτους δικαίου. Οσα δηλαδή ήδη έχουν αρχίσει να κατεδαφίζονται καθώς η δημοκρατία γίνεται τυπική και πρόσχημα καταχρηστικής αστυνόμευσης των πολλών, ενώ τα μεγάλα ΜΜΕ αποκλείουν τη φωνή των πολλών κατατρεγμένων.
Αραγε μια νέα φεουδαρχία, αν στηθεί, θα είναι τουλάχιστον πιο ανθρώπινη από την παλιά; Ασφαλώς όχι είναι η απάντηση. Τουλάχιστον η παλιά σεβόταν το γήινο περιβάλλον, έχτιζε με πέτρα, άφηνε τα ποτάμια στη ροή τους και γενικά τη φύση ήσυχη, έκοβε δέντρα για τα καράβια αλλά άφηνε τις θάλασσες χωρίς δηλητηριώδη υδράργυρο. Με δυο λόγια, τότε ο άνθρωπος δεν κινδύνευε να χάσει μέσα σε ένα απόγευμα το ζωτικό περιβάλλον του, τα δέντρα, τα ζώα και τα ψάρια του από ένα ξαφνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα.
Τα μυθιστορήματα συνήθως έχουν καλό τέλος, επίσης οι εμβριθείς κοινωνικοπολιτικές αναλύσεις προσπαθούν στους επιλόγους τους να δώσουν στον αναγνώστη μηνύματα αισιοδοξίας. Σωστή η προσπάθεια. Οταν όμως το μέλλον περιγράφεται ζοφερό, η αισιοδοξία μοιάζει να παραπέμπει σε ευχολόγια και ανέμελες ελαφρότητες. Ανατρέχω όμως και πάλι στα λόγια του φίλου, προσέχοντας αυτή τη φορά την αρχή της φράσης: «Ο κόσμος πια προετοιμάζεται και οργανώνεται…». Ετσι κι αλλιώς η αλλαγή δεν έρχεται ποτέ χωρίς αγώνες, χωρίς οργάνωση και αλληλεγγύη, χωρίς συνδυασμό των οραμάτων με ρεαλισμό.
---------------------------------------------------
Πηγή: efsyn.gr-Νίκος Παρασκευόπουλος
---------------------------------------------------
