Υπό αγγλική ομηρία οι αρχαιότητες της Σπάρτης

Ο διακεκριμένος αρχαιολόγος κ. Θεόδωρος Γ. Σπυρόπουλος άνοιξε την καρδιά του και παραχώρησε μια αποκαλυπτική συνέντευξη, η οποία θα συζητηθεί. Ο καθηγητής, λοιπόν, ισχυρίζεται ότι η Λακωνία κρατείται «αιχμάλωτη» και κατηγορεί ευθέως ως υπαίτια για την καταστροφή του βασιλικού τάφου της Πελλάνας την ίδια τη Βρετανική Αρχαιολογική Σχολή˙ ενώ πιστεύει πως υπάρχουν αξιόλογοι έλληνες αρχαιολόγοι, οι οποίοι θα μπορούσαν να αναδείξουν και να προβάλουν την πολιτισμική κληρονομιά της Σπάρτης στα πέρατα της υφηλίου.

 

Με αφορμή τη σπουδαία ανακάλυψη της Αμφίπολης, θα ήθελα να παραθέσω δυο λόγια. Θεωρώ αδιανόητο, έως προσβλητικό, το γεγονός ότι οι άγγλοι παριστάνουν συνεχώς τους ειδήμονες και τους δήθεν «ηθικούς» ανθρώπους, από τη στιγμή που οι ίδιοι οι πρόγονοί τους είχαν διαπράξει απίστευτα ανοσιουργήματα κατά του ελληνικού λαού. Γι’ αυτό το λόγο οι «πολιτισμένοι» λαοί (γερμανοί, άγγλοι, γάλλοι κ.ο.κ.) αποφεύγουν συνήθως να ανατρέξουν στο σκοτεινό παρελθόν των προγόνων τους (όταν δεν τους συμφέρει βέβαια). Ένα παρελθόν που δύσκολα θα σβηστεί από τις μνήμες, όχι μόνο των ελλήνων, αλλά και των υπολοίπων λαών οι οποίοι έχουν υποστεί τρομερές συμφορές.
 

Μία από τις πιο μελανές σελίδες στην ιστορία της ανθρωπότητας ήταν αναμφισβήτητα και η αιματηρή εισβολή των Γαλατών στην Ελλάδα το 279 π. Χ. Ο περιηγητής Παυσανίας περιγράφει με τον πιο μακάβριο τρόπο το πώς αυτή η βάρβαρη φυλή των κελτών, χρησιμοποιώντας νοσηρές μεθόδους, κατέφευγε αρχικά στη σφαγή και έπειτα στον κανιβαλισμό του άμαχου πληθυσμού, προκειμένου να κατατροπώσει τον εχθρό της. Η ανθρωποφαγία σ’ αυτές τις άγριες και πρωτόγονες φυλές ήταν ένα συνηθισμένο έθιμο: «Ο Ορεστόριος και ο Κόμβουτις ήσαν εκείνοι οι οποίοι διέπραξαν τα μεγαλύτερα ανοσιουργήματα απ’ όσα εξ ακοής γνωρίζομεν και δεν ομοιάζουν καθόλου με άλλα τολμηρά κακουργήματα των ανθρώπων. Έσφαξαν κάθε αρσενικόν άνθρωπον, χωρίς διάκρισιν γερόντων ή νηπίων επί των μαστών των μητέρων τους, όσα εκ των νηπίων είχον γίνει παχύτερα με το γάλα, τα εφόνευον, έπιναν το αίμα τους και έτρωγαν το κρέας τους. Αι γυναίκες και όσαι από τας παρθένους ήσαν εις ώραν γάμου, αι έχουσαι φιλότιμον, έσπευσαν να αυτοκτονήσουν καθ’ ον χρόνον εκυριεύετο η περιοχή. Όσας εύρον εν τη ζωή οι Γαλάται τας μεταχειρίσθησαν με παντός είδους εξευτελισμούς χρησιμοποιούντες μεγάλην βίαν, εφόσον δεν ησθάνοντο καμμίαν συμπόνιαν ή έρωτα. Όσαι γυναίκες εύρισκον τα μαχαίρια των Γαλατών, αυτοκτονούσαν με αυτά, διά δε τας άλλας δεν εβράδυνεν το μοιραίον λόγω της ασιτίας και της αϋπνίας, διότι οι αγροίκοι βάρβαροι ασχημονούσαν επ’ αυτών συνεχώς ο ένας κατόπιν του άλλου, συνευρίσκοντο μάλιστα και με ψυχορραγούσας γυναίκας αλλά και με νεκράς ακόμη» (Παυσανίας ~ Ελλάδος Περιήγησις, δ / Κεφ. 22).
 

Αυτοί οι λαμπροί επιστήμονες, αγαπητοί μου φίλοι, είναι οι περίφημοι άγγλοι «φιλέλληνες», απόγονοι των αγροίκων κελτών. Αλλά όπως αποδείχτηκε τελικά, μόνο φίλοι δεν ήταν, αφού εμπλέκονταν σε οργανωμένες σπείρες αρχαιοκαπηλίας και σε σωρεία ακόμα παραπτωμάτων. Όπως λχ η παραποίηση των αρχαίων κειμένων, η διαστρέβλωση της ιστορικής αλήθειας. Καθώς επίσης, άγγλοι τυμβωρύχοι αλώνιζαν ανεξέλεγκτα και λεηλατούσαν σημαντικά ελληνικά μνημεία, όταν εκείνα ήσαν ακόμα ξέφραγα αμπέλια επί τουρκοκρατίας. Και τέλος η μεγάλη τους εκτίμηση για τους έλληνες φαίνεται ξεκάθαρα από τα «τρόπαια» που έκλεψαν, τα οποία κοσμούν σήμερα όλα τα δημόσια κτίρια και τα μουσεία του Ηνωμένου Βασιλείου (βλ. ελγίνεια μάρμαρα κ.ο.κ.).
 Διαβάστε τώρα την ενδιαφέρουσα συνέντευξη του κ. Σπυρόπουλου:
 

ΕΘΑΨΑΝ ΤΟΝ ΣΠΑΡΤΙΑΤΗ ΒΑΣΙΛΙΑ ΜΕΝΕΛΑΟ ΚΑΤΩ ΑΠΟ 200 ΤΟΝΟΥΣ ΣΚΥΡΑ
 

Ιστορία, σκεπασμένη με γαρμπίλι… ιστορία λεηλατημένη και σκορπισμένη σε χέρια μιαρά… Το πώς υπάρχει ακόμα τούτη η Πατρίδα είναι θαύμα…
-Είναι σκεπασμένος με 200 τόνους χαλίκι!
-Γιατί;
-Γιατί δεν αρέσει σε μερικούς. Τέλος πάντων, οι Άγγλοι θεώρησαν ότι η Λακωνία τούς ανήκει.
-Από πού;
-Ρωτήστε τους. Μιλάμε για την Αγγλική Αρχαιολογική Σχολή, που είχε δεσμεύσει τη Λακωνία για να κάνει τις έρευνές της.
-Την είχαν δεσμεύσει από πού;
-Από το ελληνικό κράτος.
-Δεν είχε αρχαιολόγους το ελληνικό κράτος και παρέδωσε την περιοχή στους Άγγλους;
-Η σκέψη ήταν πάντα σωστή. Στην πράξη τα στραβώνουν τα πράγματα. Δηλαδή, μετά την απελευθέρωση του ελληνικού κράτους οι ξένοι και το φιλελληνικό κίνημα είχε συμβάλει ουσιαστικά στην υπόθεση της ανεξαρτησίας. Όλοι αυτοί, λοιπόν, οι μεγάλοι σοφοί και φιλέλληνες είπαν «είμαστε στη διάθεσή σας να συνεργήσουμε στη μελέτη για την αποκάλυψη των ελληνικών αρχαιοτήτων».
 

Πρέπει, για να είμαστε αντικειμενικοί, να πούμε ότι η επιστήμη της αρχαιολογίας θεμελιώθηκε από σοβαρούς επιστήμονες, κυρίως του εξωτερικού. Όχι ότι και οι δικοί μας δεν συνέβαλαν. Αλλά μαθητεύσαμε και ήταν φυσικό. Δηλαδή, σε μια Ελλάδα που βγαίνει από μια δουλεία 400 χρόνων, οι άνθρωποι αυτοί ήρθαν και έχουν κάνει πρότυπες ανασκαφές και καταπληκτικές μελέτες. Και οι Γάλλοι και οι Άγγλοι και οι Γερμανοί. Εν πάση περιπτώσει, στη διανομή –επιτρέψτε μου να χρησιμοποιήσω αυτή τη λέξη- γιατί τη διένειμαν την περιοχή μεταξύ τους και είπαν οι Γερμανοί «εμείς θα πάρουμε την Ολυμπία» και δεν ξέρω κατά πόσο το δικό μας κράτος αντέδρασε, αλλά πολύ φοβούμαι ότι ή συμφώνησε ή αναγκάστηκε να συμφωνήσει.
 

Οι Γάλλοι τους Δελφούς και τη Δήλο, οι Αμερικανοί την Αγορά των Αθηνών, τη Σαμοθράκη, οι Άγγλοι με τον Έβανς είχαν σκάψει την Κνωσό, οι Ιταλοί τη Φαιστό, ενώ οι Άγγλοι έδειξαν προτίμηση και προς τη Λακωνία και μάλιστα ιδιαίτερη επιμονή προκειμένου να εντοπίσουν και να ανακαλύψουν το ανάκτορο του Μενελάου και της Ελένης. Παράλληλα ήθελαν να βρουν ένα σημαντικό δωρικό ιερό στη Σπάρτη, για να μελετήσουν τη δωρική τέχνη, κατά το αντίστοιχο των Γερμανών που ανέσκαψαν το σημαντικό Ιερό της Ολυμπίας.
 

Στο δεύτερο σκέλος της επιδίωξής τους πέτυχαν πράγματι, έσκαψαν το σημαντικότερο και καλύτερα διατηρημένο ιερό της Σπάρτης, το Ιερό της Ορθίας Αρτέμιδος. Βέβαια η μελέτη ήταν πάρα πολύ προσεκτική και μας έδωσε, παρά τα λιγοστά ευρήματα, σημαντικά στοιχεία για να παρακολουθήσουμε την εξέλιξη της λακωνικής τέχνης και αρχιτεκτονικής. Διότι η Σπάρτη δεν ήταν μόνο στρατιωτική δύναμη.
 

Ήταν ένας μεγάλος χώρος πολιτισμού και στο χορό και στη μουσική και στην ποίηση και στην επιστήμη και στην αστρονομία κλπ. Αργότερα, βέβαια, κάθε πνευματική δημιουργία απαγορεύτηκε. Κάθε αναγραφή ιστορικού γεγονότος απαγορεύτηκε. Η Σπάρτη δεν έβγαλε ποτέ, κανέναν ιστορικό. Αυτή η νέα στροφή στην ιστορία της έγινε από το 550 και μετά.
 

Τότε όμως ήταν μία πολιτική προσωπικότητα που δρούσε στη Σπάρτη. Ένας από τους επτά σοφούς, ο περίφημος Χείλων ο Λακεδαιμόνιος. Αυτός ήταν Αμυκλαίος και θέλω να πιστεύω ότι οι Αμύκλες υπήρξαν πάντα ένα ισχυρό κέντρο Ιώνων και Αχαιών στη Λακωνία. Αυτό, κατά τη γνώμη μου, εξηγεί γιατί και ο Τυρταίος γράφει στην ιωνική διάλεκτο. Στη Σπάρτη λοιπόν, τη δωρική μητρόπολη, δρούσε πάντοτε μια ισχυρή ομάδα Αχαιών, η οποία και αντιδρούσε στη νομοθεσία και στην πολιτική του Λυκούργου και η οποία σιγά-σιγά εξαχρείωσε και την πολιτεία αυτή.
 

-Η νομοθεσία του Λυκούργου πιστεύετε ότι την εξαθλίωσε την πολιτεία;
-Έτσι πιστεύω εγώ.
 

-Δεν ήταν η σωστή νομοθεσία δηλαδή.
-Έτσι πιστεύω. Και θεωρώ πως η ρήτρα που έχει μέχρι και σήμερα διατηρηθεί μέσω του Πλούταρχου δεν είναι η αρχική ρήτρα του Λυκούργου. Πιστεύω ότι είναι μία αναθεωρημένη νομική ρύθμιση, η οποία μάλιστα έχει καταργήσει και την λεγόμενη τρίτη τάξη, που αποτελούσε βασικό συστατικό της «Λακεδαιμονίων Πολιτείας». Διότι οι Λακεδαιμόνιοι είναι πάντοτε χωρισμένοι στα τρία, σε όλες τις εκφάνσεις τους, θεολογικώς και ιστορικώς, αλλά και φυλετικώς και πολιτειακώς.
 

-Εννοείτε τους «ομοίους»;
-Οι όμοιοι είναι ένα μέρος της τριπλής διαίρεσης της πολιτείας και της κοινωνίας της Σπάρτης. Είναι ιστορικώς μαρτυρημένο ότι το 550 πΧ υπάρχει μία μεγάλη στροφή στην ιστορία της Σπάρτης. Εγώ θα έλεγα ότι αυτή μοιάζει λίγο με την πολιτιστική επανάσταση που έκανε ο Μάο στην Κίνα, τουλάχιστον ως προς τις εκδηλώσεις της, διότι μετά όλοι οι πολίτες κυκλοφορούν με μια στολή, όπως οι κινέζοι.
 

-Τι έγινε τότε;
-Όλοι οι δημιουργοί της Σπάρτης, καλλιτέχνες, λογοτέχνες κλπ, εξεδιώχθησαν από τη Σπάρτη βιαίως και πήγαν στην Κάτω Ιταλία.
 

-Έχουμε μαρτυρία για αυτό;
-Βέβαια. Από αττικούς συγγραφείς, γιατί, όπως είπαμε, η Σπάρτη δεν είχε δικό της ιστορικό. Αλλά είναι μαρτυρημένο επίσης και από τα αρχαιολογικά δεδομένα, διότι όλος αυτός ο κόσμος της δημιουργίας και της τέχνης που έφυγε από τη Σπάρτη πήγε στον Τάραντα και βοήθησε στην άνοδο του εμπορικού, οικονομικού και πολιτιστικού επιπέδου της πόλης αυτής.
 Από τότε αρχίζει στον Τάραντα μία άνθηση πρωτοφανής, που εκδηλώνεται με τις περίφημες επιτύμβιες στήλες και με άλλα έργα τέχνης. Άρα η Σπάρτη το 550 κατήργησε αυτή την πόλη που ανθούσε και περιορίστηκε μόνο στην εξουσία, η οποία ήταν ουσιαστικά οι δυο βασιλείς και οι είκοσι οκτώ γέροντες, και στους «ομοίους», άρα λείπει το τρίτο σκέλος. Η ρήτρα λοιπόν του Λυκούργου δεν αναφέρεται στο τρίτο σκέλος, γι’ αυτό πιστεύω ότι δεν είναι αυθεντική.
 

-Πού οφείλεται η κατρακύλα της Σπάρτης;
-Κατ’ εμέ, η προϊούσα εξαθλίωση της Σπάρτης οφείλεται στο γεγονός ότι και η ισοπολιτεία καταργήθηκε από τη στιγμή που καταργήθηκε η ασφαλιστική δικλείδα για τη λειτουργία της δημοκρατίας που ήταν η κτήση γης ώστε να μπορεί κανείς να επαρκεί στη συνεισφορά στα συσσίτια και το αμεταβίβαστο, το αναπαλλοτρίωτο της περιουσίας. Όταν λοιπόν με τη ρήτρα που επετράπη να απαλλοτριώνεται η περιουσία ή και να εκχωρείται έναντι χρεών κλπ, με τον ατομικό κλήρο, οι περισσότεροι Σπαρτιάτες έχασαν την περιουσία τους και έτσι μειώθηκε δραματικά ο αριθμός των πολιτών.
 

Υπήρχε νόμος που έλεγε ότι αν κάποιος είχε τέσσερα αγόρια γλίτωνε κάθε στρατιωτική υποχρέωση, αν είχε τρία αγόρια γλίτωνε εν μέρει, δεν πήγαινε δηλαδή στην εκστρατεία αλλά είχε όμως υποχρεώσεις στο εσωτερικό. Αλλά από τη στιγμή που προσπαθούσαν να κάνουν τρία και τέσσερα αγόρια, η περιουσία μοιραζόταν.
 

Βέβαια. Και αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να μοιράζεται η γη, να μικραίνει και έτσι δεν έφτανε να έχει τόσο καρπό ώστε να πάρει μέρος στα συσσίτια. Αυτά τα λέει ο Αριστοτέλης.
 

Ναι, αν και δεν του έχω απόλυτη εμπιστοσύνη. Θα ήταν εκ μέρους του Λυκούργου ασύνετο να πει το εξής: Μοιράζω τη γη σε 9.000 κλήρους – τόσοι πολίτες αναφέρονται την εποχή των Μηδικών πολέμων και μετά αδιαφορώ.
 

Στην Πελλάνα, στη Λακωνία, στην Αρκαδία, ο Θεόδωρος Σπυρόπουλος έβαλε τη σφραγίδα του, ο Έλλην έκανε το καθήκον του. Έδωσε συνεντεύξεις, ξεσήκωσε κόσμο, έμαθε όλη η οικουμένη την ξεφτίλα.
 

Κι εγώ. Ώρες – ώρες σκέφτομαι να πάρω ένα φτυάρι . Μόνος μου. Και να κατηφορίσω στον τάφο του Μενελάου… Να τον απελευθερώσω από αυτό το γελοίο γαρμπίλι…
---------------------------------------------------------------

Πηγή: Εφημερίδα "Ελλήνων Λόγος", 29 Μαΐου 2009
Αποκλειστικές φωτογραφίες: Νίκος Μπακής

Γράφει ο Νίκος Μπακής   
Μέλος «ΕΛΠΙΔΑ ΚΙΝΗΜΑ ΠΟΛΙΤΩΝ»    
μέλος Δ.Σ. Νομικού Προσώπου Δημοσίου Δικαίου ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ & ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΟΣ Δήμου Σπάρτης