Τα φύκια είναι μια σημαντική, αλλά μη
επαρκώς αξιοποιημένη πηγή για συστατικά τροφίμων και ζωοτροφές,
βιοχημικά προϊόντα και βιοκαύσιμα. Μέχρι σήμερα η συγκομιδή τους σε
μεγάλη κλίμακα ήταν δύσκολη.
Στο πλαίσιο του έργου AT~SEA
που χρηματοδοτεί η ΕΕ έχουν αναπτυχθεί προηγμένα κλωστοϋφαντουργικά
προϊόντα χάρη στα οποία επιτυγχάνονται υψηλές αποδόσεις από επιπλέουσες
μονάδες φυκοκαλλιέργειας και παρέχεται η δυνατότητα για εύκολη
εκμηχάνιση της καλλιέργειας.
Ο συντονιστής του έργου Bert Groenendaal, ο οποίος εργάζεται στη
βιομηχανία Sioen στο Βέλγιο, δήλωσε ότι η καλλιέργεια φυκιών στην
κλίμακα που είναι εφικτή χάρη στα νέα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα μπορεί
να διευκολύνει τη δημιουργία κλάδου αξίας πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ
στην Ευρώπη και να οδηγήσει σε τόνωση της ανάπτυξης και της απασχόλησης.
Η Sioen είναι μια από τις επτά εταιρείες που συμμετέχουν στο έργο, μαζί
με τέσσερα ερευνητικά κέντρα.
Ο κ. Groenendaal δήλωσε: «Οι οικονομικές δυνατότητες που προσφέρουν τα
φύκια είναι τεράστιες. Οι επιχειρήσεις ενδιαφέρονται για το συγκεκριμένο
προϊόν το οποίο προορίζεται για πολλές διαφορετικές εφαρμογές, όπως τα
τρόφιμα και τα πρόσθετα τροφίμων, οι ζωοτροφές, τα χημικά προϊόντα και
τα καύσιμα.»
Η επίτροπος Έρευνας, Καινοτομίας και Επιστημών Μόιρα Γκέγκεν Κουίν
δήλωσε σχετικά: «Το έργο AT~SEA είναι ένα μόνο από τα πολλά έργα που
δείχνουν πώς οι χρηματοδοτήσεις της ΕΕ βοηθούν τους ερευνητές και τις
επιχειρήσεις να συνεργάζονται για να προάγουν την καινοτομία. Η
συγκεκριμένη έρευνα θα δώσει στις επιχειρήσεις της ΕΕ τη δυνατότητα για
αποτελεσματική καλλιέργεια ενός πολύτιμου πόρου που θα βελτιώσει την
ανταγωνιστικότητά τους στις διεθνείς αγορές. Το νέο πρόγραμμα της ΕΕ για
την έρευνα «Ορίζοντας 2020», ύψους 80 δισ. ευρώ, διευκολύνει τις
εταιρείες και τις επιχειρήσεις να μεταφέρουν νέες ιδέες από το
εργαστήριο στην αγορά, γρήγορα και με χαμηλό κόστος.»
Δοκιμές των κλωστοϋφαντουργικών προϊόντων του έργου AT~SEA σε
καλλιέργειες στις περιοχές Solund (Νορβηγία), Oban (Σκωτία) και Galway
(Ιρλανδία) έδωσαν αποδόσεις έως 16 kg υγρών φυκιών ανά τετραγωνικό μέτρο
–τρεις έως πέντε φορές μεγαλύτερες από τις αποδόσεις της παραδοσιακής
καλλιέργειας φυκιών.
Επί του παρόντος, τα φύκια προέρχονται από τη συλλογή άγριων φυκιών ή
από καλλιέργειες σε γραμμές/σχοινιά. Τίποτα από αυτά δεν εξυπηρετεί
εύκολα την κλιμάκωση της παραγωγής, δεδομένου ότι και οι δύο μέθοδοι
είναι υψηλής έντασης εργασίας και έχουν σχετικά χαμηλές αποδόσεις.
Η ομάδα του έργου ανέπτυξε κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα τα οποία
δέχονται μεγάλο αριθμό φυτών φυκιών, ενώ ταυτόχρονα εμποδίζουν τη
διάλυση των φυτών καθώς και την προσέλκυση άλλων ανεπιθύμητων φυτών ή
μαλακίων. Οι επικαλύψεις βιολογικής προέλευσης που φέρουν τα
συγκεκριμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα προστατεύουν τα νεαρά φύκια και
τονώνουν την ανάπτυξή τους.
Τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα είναι κατάλληλα για την κατασκευή
μεγάλων ταπήτων πάχους 1 mm πάνω στους οποίους μεγαλώνουν τα φύκια, δύο
περίπου μέτρα κάτω από την επιφάνεια της θάλασσας. Μόλις τα φύκια
αναπτυχθούν πλήρως, μηχανές που βρίσκονται σε πλοία κόβουν τα φυτά από
τους τάπητες και τα μεταφέρουν σε ευέλικτες δεξαμενές αποθήκευσης
κατασκευασμένες από προηγμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα του έργου
AT~SEA.
Τον Σεπτέμβριο 2014, στο πλαίσιο του έργου AT~SEA θα αρχίσει
φυκοκαλλιέργεια σε τάπητες έκτασης 200 τετραγωνικών μέτρων σε κάθε ένα
από τα τρία κέντρα. Στόχος είναι να αξιολογηθούν οι δυνατότητες
καλλιέργειας για εμπορικούς σκοπούς. Ο κ. Groenendaal εκτιμά ότι οι
αποδόσεις θα μπορούσαν να αυξηθούν σε 20-25 kg ανά τετραγωνικό μέτρο
καθώς η κοινοπραξία θα βελτιώνει τις τεχνικές της.
Η κοινοπραξία AT~SEA έχει υποβάλει αίτηση για δίπλωμα ευρεσιτεχνίας
σχετικά με αυτά τα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα. Μετά το πέρας του έργου,
τον Ιούλιο του 2015, η κοινοπραξία σχεδιάζει να πραγματοποιήσει
καλλιέργεια 2-3 εκταρίων μέσω μιας εμπορικής εταιρείας που θα προκύψει
από το έργο AT~SEA.
Βάσει του προγράμματος φαίνεται να υπάρχουν εμπορικές χρήσεις για τα
συγκεκριμένα κλωστοϋφαντουργικά προϊόντα και εκτός από την καλλιέργεια
φυκιών. Οι χρήσεις αυτές περιλαμβάνουν άλλα είδη υδατοκαλλιέργειας, και
ευέλικτους περιέκτες για τη θαλάσσια μεταφορά γλυκού νερού.
Τα φύκια μπορούν να χρησιμοποιηθούν ποικιλοτρόπως, όπως για την
παρασκευή βιοχημικών για φάρμακα, φυσικών καλλυντικών και οργανικών
λιπασμάτων. Άλλα είδη φυκιών εξάλλου δίνουν ελπίδες για τη βιώσιμη
παραγωγή βιοκαυσίμων σε περίπτωση που επιτευχθεί παραγωγή στις ποσότητες
που απαιτούνται για τη βιομηχανική παραγωγή.
Τα τρόφιμα και τα συστατικά τροφίμων είναι ακόμη μια πιθανή χρήση.
Ορισμένα είδη καλλιεργούνται ευρέως και καταναλώνονται άμεσα σε
ασιατικές χώρες. Στην Ευρώπη, μεταποιημένα τρόφιμα όπως σοκολατούχο
γάλα, γιαούρτι, υγιεινά ποτά και μπύρα περιέχουν πολυσακχαρίτες φυκιών,
όπως στερεά θρεπτικά υλικά (άγαρ), καραγενάνη και αλγινικά άλατα ως
συνδετικά μέσα ή γαλακτωματοποιητές. Λιπίδια και πρωτεΐνες υψηλής αξίας,
αντιοξειδωτικά, πηκτωματοποιητές, βιταμίνες και ουσιώδη ορυκτά μπορούν
επίσης να παραχθούν από φύκια για την παρασκευή τροφίμων.
Η καλλιέργεια φυκιών σε μεγάλη κλίμακα θα μπορούσε επίσης να είναι
ευεργετική για το οικοσύστημα των ωκεανών. Τα καλλιεργούμενα φύκια
μπορούν να συμβάλουν στην απορρόφηση του CO2 από το θαλασσινό νερό,
καθώς και των θρεπτικών ουσιών από τα απόβλητα που παράγουν
ιχθυοκαλλιέργειες της περιοχής. Εξασφαλίζουν επίσης ασφαλείς οικοτόπους
για άγρια ψάρια και οστρακοειδή, τα οποία διαφορετικά θα απειλούνταν από
αλίευση.
Το ιστορικό
Στο έργο AT~SEA, που χρηματοδοτείται με 3,4 εκατ. ευρώ από την ΕΕ,
συμμετέχουν 6 μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, 1 μεγάλη εταιρεία και 4
ερευνητικά κέντρα από το Βέλγιο, την Ιρλανδία, το Μαρόκο, τις Κάτω
Χώρες, τη Νορβηγία, την Πορτογαλία, την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.
Το έργο έλαβε χρηματοδότηση στο πλαίσιο του έβδομου προγράμματος-πλαισίου για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2007-2013).
Την 1η Ιανουαρίου 2014 η ΕΕ εγκαινίασε το νέο, επταετές πρόγραμμα
χρηματοδότησης της έρευνας και καινοτομίας «Ορίζοντας 2020». Μέσα στα
επόμενα επτά χρόνια, σχεδόν 80 δισ. ευρώ θα επενδυθούν σε έργα έρευνας
και καινοτομίας για να ενισχυθεί η ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής
οικονομίας και να διευρυνθούν οι ορίζοντες της ανθρώπινης γνώσης. Ο
προϋπολογισμός της ΕΕ για την έρευνα εστιάζει κυρίως στη βελτίωση της
καθημερινής ζωής σε τομείς όπως η υγεία, το περιβάλλον, οι μεταφορές, τα
τρόφιμα και η ενέργεια. Οι ερευνητικές εταιρικές συμπράξεις με τον
φαρμακευτικό κλάδο, την αεροδιαστημική βιομηχανία, την
αυτοκινητοβιομηχανία και τον κλάδο ηλεκτρονικών ειδών ενθαρρύνουν τις
επενδύσεις και του ιδιωτικού τομέα με σκοπό τη στήριξη της μελλοντικής
ανάπτυξης και τη δημιουργία θέσεων εργασίας υψηλής εξειδίκευσης. Το
πρόγραμμα «Ορίζοντας 2020» θα εστιάζει ακόμη περισσότερο στη μετατροπή
εξαιρετικών ιδεών σε εμπορεύσιμα προϊόντα, διαδικασίες και υπηρεσίες.
Για περισσότερες πληροφορίες
AT~SEA: http://www.atsea-project.eu
Άρθρο και βίντεο του περιοδικού Horizon: http://horizon-magazine.eu/article/new-dimension-seaweed-farming_en.html
Ιστότοπος «Ορίζοντας 2020»: http://ec.europa.eu/programmes/horizon2020/
